Waarom Namen Lezen #6 Hélène Wolf

 “Vluchten loopt als een rode draad door mijn leven,” vertelt Hélène Wolf (72) uit Utrecht. Als kleindochter van Holocaustslachtoffers leest ze tijdens Namen Lezen de namen van haar grootouders voor. In 2023 verscheen het boek ‘Alleen uit de oorlog’ over de oorlogsgeschiedenis van haar familie.De titel verwijst naar haar ouders, die als enigen van hun familie de oorlog overleefden.

Hoe belangrijk is het vastleggen van deze geschiedenis?
 “De grootste drijfveer om dit boek te laten schrijven is dat deze humanitaire ramp nooit vergeten mag worden en dat de verhalen verteld blijven worden. Het gaat in dit boek om honderden familieleden: mijn grootouders kwamen uit grote gezinnen. Mijn ouders hadden voor de oorlog veel neven en nichten. Die familieleden zijn allemaal vanaf Kamp Westerbork naar de vernietingingkampen afgevoerd. Alleen maar omdat ze Joods waren! We mogen deze gruwelijke episode van de geschiedenis nooit vergeten. Ik vind daarom dat de verhalen vooral voor de volgende generaties verteld moeten blijven worden.”

Je vertelde dat je je hele leven al erg bekommert om vluchtelingen. Wat is je drijfveer om hen steeds weer te willen helpen?
“Mijn ouders zijn samen met hun drie kleine kinderen in 1956, toen de Sovjetunie Hongarije binnenviel en vooral de Europese joden bang waren voor een Derde Wereldoorlog, naar Mexico gevlucht. Na terugkomst in Nederland werd in 1968 Tsjecho-Slowakije door de Sovjetunie binnengevallen en heeft mijn moeder Tsjechische vluchtelingen geholpen. Eind jaren 70, tijdens mijn studie Spaans in Utrecht, kwamen er duizenden Latijns-Amerikanen naar Nederland – op de vlucht voor de dictaturen in hun eigen landen. Die heb ik toen met mijn kennis van het Spaans op allerlei manieren kunnen helpen. En nu herhaalt de geschiedenis zich: intussen zijn er in Nederland meer dan 110.000 Oekraïense vluchtelingen als gevolg van de oorlog in hun land en kan ik mijn kennis van het Spaans weer inzetten voor vluchtelingen uit Nicaragua,  waar opnieuw een dictator aan de macht is gekomen. Het gaat me erg aan het hart wat er nu gebeurt met vluchtelingen.”

Hoe werkt zo’n beladen geschiedenis door in volgende generaties?
 “Met de kennis van nu weet ik dat mijn ouders als gevolg van wat zij in de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, behoorlijk zijn beschadigd. Traumatische ervaringen geef je onbewust in de wijze van opvoeden aan je kinderen door. Gelukkig is er nu veel meer kennis over oorlogstrauma’s en bestaat er goede professionele hulp. Dat is er voor de generatie van mijn ouders helaas niet geweest.”

Wat betekent het Namen Lezen voor jou?
“Het is een indrukwekkend levend monument dat een Joods gezegde, ‘zolang je naam genoemd wordt, leef je voort’ in de praktijk brengt: het op deze beladen plek zes dagen en vijf nachten achter elkaar voorlezen van al die namen en leeftijden van meer dan 102.000 Holocaustslachtoffers. En als ik dan de namen voorlees van mijn eigen grootouders, het zusje van mijn vader en het broertje van mijn moeder, dan is dat behoorlijk emotioneel voor me.”